Home
„Nijmegen voert één groot ontmoedigingsbeleid”
Nijmegen past bij de uitvoering van de Participatiewet de regels wel extreem scherp toe, stelt sociaal-advocaat Trudy Verheijen van advocatenkantoor Waalsprong Advocaten. Zij behandelt veel zaken die met de Participatiewet te maken hebben en stuit voortdurend op schrijnende gevallen en een overweldigende bureaucratie. Nijmegen is niet bepaald het toonbeeld van een sociale gemeente die zij zegt te zijn.
Sociaal-advocaat Trudy Verheijen: „Op kantoor verzucht ik weleens: je hebt drie soorten ambtenaren: ik wil het niet, ik weet het niet, en ik kan het niet”.Kunt u een typisch problematisch voorbeeld noemen waar je zoal op stuit bij de uitvoering van de Participatiewet?
„Ik heb nu een cliënte die anderhalf jaar bezig is met haar familie om schulden af te lossen zonder een beroep te doen op de staatskas. Financiële hulp door familie wordt echter gezien als inkomsten en niet als lening, zelfs als er een schuldbekentenis is getekend. Om in aanmerking te komen voor een uitkering moeten er nu eerst schulden worden opgebouwd. Woningbouwcorporatie Portaal begreep het probleem beter dan de gemeente, had begrip voor de situatie en was coulant met de huurachterstand. Waren het vroeger woningbouwverenigingen die moeilijk deden, tegenwoordig is het de gemeente met een berg bureaucratie. Er wordt bewijslast gevraagd die mensen soms niet kunnen leveren. Zo moet je recente bankafschriften laten zien, maar als je geen inkomen hebt, heb je dus geen mutaties en geen afschriften. Ja, zegt de gemeente Nijmegen dan, je voldoet niet aan de inlichtingenplicht en wijst de aanvraag af.”
Denken de uitvoerend ambtenaren dan niet mee om in samenspraak tot een oplossing te komen?
„Zo hoort het wel, maar dat zijn echt uitzonderingen. De algehele tendens is diep triest. Op kantoor verzucht ik weleens: je hebt drie soorten ambtenaren: ik wil het niet, ik weet het niet, en ik kan het niet. De gevolgen van het uitgevoerde beleid zijn voor de mensen enorm. Ik heb niet het idee dat ambtenaren dat beseffen. Cliënten van me die geen uitkering hebben, krijgen geen woning. Geen woning houdt in geen vast adres en dus geen uitkering. Ambtenaren wijzen mensen er dan niet op dat ze een daklozenuitkering kunnen aanvragen of dat ze in het geval van de gemeente Nijmegen een postadres bij Interlokaal kunnen aanvragen.”
De Participatiewet is er toch voor bedoeld dat mensen elkaar helpen en voor elkaar zorgen?
„Als iemand een bijstandsuitkering heeft, dan kan die maar beter niemand in huis nemen om te helpen. Geef je bijvoorbeeld jouw pas gescheiden kind met twee kleinkinderen bij jou thuis onderdak, dan word je zodanig gekort dat je zelf in de problemen komt. Zo heb ik een zaak waarvan de gemeente erkent dat die mevrouw niet meer zelfstandig kan wonen en daarom noodgedwongen bij haar broer inwoont. Die wordt vervolgens heel rechtlijnig gekort. Bij zulke zaken moet de gemeente de bevoegdheid hebben om te zeggen: luister, gezien deze situatie korten wij uw uitkering niet. Er zijn overigens gemeenten die daar wel soepel mee omspringen, echter niet de gemeente Nijmegen. Mijn collega is nu bezig om mensen vrijwillig de bewindvoering in te krijgen want bewindvoerders hebben meer mogelijkheden en macht om een betalingsregeling te treffen. Het is van de zotte dat je de bewindvoering in moet om iets geregeld te krijgen. Daar is de bewindvoering niet voor.”
De nieuwe wet heeft tot doel om mensen, met en zonder arbeidsbeperking, aan de arbeidsmarkt deel te laten nemen. Voor de uitvoering van de wet zijn de gemeentes verantwoordelijk.
Tegenover minder regels vanuit Den Haag, staat meer verantwoordelijkheid: eventuele tekorten dient een gemeente zelf aan te vullen. Overschotten op de uitkeringen mogen naar de gemeentekas vloeien. Dat geldt niet bij het geld vanuit Den Haag voor re-integratieactiviteiten.
Hoe verloopt het beleid aan de poort als je een uitkering aanvraagt?
„Nijmegen stelt van zichzelf een sociale gemeente te zijn. Ik kan zo een stapel dossiers neerleggen waarbij het ronduit schandalig is hoe Nijmegen met de Participatiewet omgaat. Mensen die medicijnen niet meer kunnen betalen, ouderen die op straat zwerven, mensen die hun zieke moeder in huis halen en dan een strafkorting krijgen vanwege de kostendelersnorm. Vaak ga ik meteen mee met het intakegesprek bij Bureau Nieuwkomers, het loket waar je een uitkering aanvraagt. Anders krijgen cliënten niet de juiste informatie. Of worden er vragen gesteld die buiten de orde zijn, bijvoorbeeld met wie ze seks hebben. Of zeggen ambtenaren zonder dat de zaak bekeken is al: u hebt geen kans, bespaart u zich de moeite. Er wordt hier één groot ontmoedigingsbeleid gevoerd.”
Alle reden om in bezwaar te gaan of een klacht in te dienen.
„Daar zeg je me wat. De bezwaarcommissie zegt: we herkennen het probleem maar we kunnen er niets mee. De politiek kan er wél iets mee, maar die doet er niets mee. Met klachten indienen ben ik gestopt. Je krijgt soms niet eens de bevestiging en je hoort er niets meer van. Mensen zelf klagen sowieso al zelden vanwege de afhankelijke positie waarin ze verkeren. Ze geven het op, het heeft geen nut. Rechters zeggen in schrijnende gevallen soms letterlijk: mevrouw Verheijen, we zijn het helemaal met u eens, we begrijpen de situatie volkomen, maar dat moet de politiek wijzigen. Dan zit je met een groot probleem, want wie gaat die politiek activeren?”
Zijn er gemeenten die nog strenger dan Nijmegen zijn?
„Nou, dan moet ik ze nog tegenkomen en ik werk door heel het land. Nijmegen kan iets leren van Amsterdam, daar zijn ze nog het meest soepel. Díe stad mag zich met recht een sociale gemeente noemen, niet Nijmegen.”
foto: Jan Lintsen
