75 jaar Goffertpark

In juli 2014 is het 75 jaar geleden dat stadspark De Goffert werd geopend. Bijna driekwart eeuw na de opening is het park nog altijd een grote publiekstrekker. De functies van het park mogen dan zijn uitgebreid - wie had in 1939 gedacht dat het Goffertpark zou uitgroeien tot een door artiesten van wereldformaat zeer gewaarde concertlocatie - nog altijd is het park het groene hart van Nijmegen. Een plek waar rust en recreatie optimaal hand in hand gaan.

Vanaf het einde van de negentiende eeuw werden in verschillende Duitse, Engelse en Amerikaanse steden grote volksparken aangelegd, waar stadsbewoners zich konden ontspannen en recreëren. Kenmerkend voor deze parken waren de educatieve tuinen, de aanwezigheid van bos en de grote ligweiden waar grootschalige evenementen konden worden gehouden. De parken fungeerden tevens als groene longen van de vaak snel groeiende steden.

Toenmalig burgemeester Joseph Steinweg zag dit ook weggelegd voor zijn stad. In 1932 lanceerde hij het plan voor de aanleg van een stadspark in Nijmegen. Hij riep hierbij de hulp in van stedenbouwkundige Alphons Siebers, die op dat moment al bezig was met een uitbreidingsplan voor de stad. Als locatie had de gemeente een stuk bouwland met wat bos rond om de vroegere Goffertboerderij op het oog, gelegen tussen de Hatertsche Veldweg (nu Muntweg), Wezenlaan en het Jonkerbosch. Destijds lag deze plek aan de rand van de stad.

Het definitieve ontwerp voor stadspark De Goffert liet de gemeente in eigen beheer maken door plantagemeester H.J. Schmidt en technisch ambtenaar bij gemeentewerken D. Monshouwer. Op basis van de plannen van Siebers ontwierpen zij een park in landschapsstijl.

Werkzaamheden bij de aanleg van het Goffertpark in 1937
foto: Regionaal Archief Nijmegen

Bloedkuul

Om de aanleg van het park te bekostigen, klopte burgemeester Steinweg in Den Haag aan voor een rijkssubsidie in het kader van de werkverschaffing. Hiermee stimuleerde het Rijk in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw de realisatie van grote infrastructurele projecten die werden uitgevoerd door werklozen. Voorbeelden van zulke projecten zijn de aanleg van het Amsterdamse Bos en het Zuiderpark in Den Haag, het graven van het Twentekanaal en het kanaliseren van de Maas in Noord-Brabant. Steinweg voerde onderhandelingen met minister van Sociale Zaken Jan Rudolph Slotemaker de Bruöne, die in november 1934 de rijkssubsidie toezegde.

In het voorjaar van 1935 begon de aanleg van het Goffertpark. Hoewel gebruik werd gemaakt van de natuurlijke glooiing van het terrein, moest toch 600.000 kubieke meter zand worden verplaatst. Omdat het een werkverschaffingsproject was, werden er zo veel mogelijk werklozen aan het werk gezet en was de inzet van graafmachines niet toegestaan. Grondverzet gebeurde met blote handen, schoppen en kruiwagens. Verreweg de zwaarste klus was het uitgraven van de zes meter diepe kuil voor het stadion, die daaraan de bijnaam De Bloedkuul overhield.

Ruim vier jaar lang werkten 163 man hard voor een schamel loon van 14 tot 17,50 gulden per week, omgerekend naar 2013 is dat tussen de 120 en 150 euro. Opzettelijk stuurde de regering de werklozen naar grote projecten ver weg. Zo waren de werkers min of meer gedwongen daar te overnachten en was thuisblijven voor hen geen optie. Alleen zaterdagavond en zondag verbleven de werkers in hun eigen huis. In 1936 trad een rouleringssysteem in werking dat het Spartaanse rooster iets verzachtte. Toen namelijk mochten de werkers de ene week werken en werden zij de andere week opgevangen door de armenzorg.

Opening van het Goffertpark door Prins Bernhard op 8 juli 1939
foto: Regionaal Archief Nijmegen

De officiële opening van het Goffertpark vond plaats op 8 juli 1939 door prins Bernhard.

Luchtballonnen

Het grootste gedeelte van het park bestaat uit de speelweide. Behalve voor recreatie wordt deze ook gebruikt voor het laten opstijgen van luchtballonnen en voor circusvoorstellingen en concerten. Pink Floyd, U2, The Rolling Stones, The Red Hot Chili Peppers en Coldplay, zijn slechts enkele voorbeelden van de reeks grote namen die hier optraden.

Het andere beeldbepalende element in het park is het Goffertstadion, sinds 1945 de thuisbasis van voetbalclub NEC. Bij oplevering was het met 29.200 plaatsen het op twee na grootste stadion van Nederland. Rond om het voetbalveld lagen tot 1999 ook een wielerbaan en een atletiekbaan.

Verder werden in het park een openluchttheater, een rosarium, siertuinen, een bijenstal, vogelpark, hertenkamp, kinderboerderij,schuilkoepels, een theeschenkerij en een nieuwe Goffertboerderij aangelegd, nadat de oorspronkelijke Goffertboerderij moest wijken voor de aanleg van het park. De theeschenkerij nabij het stadion werd rond 1974 afgebroken, zie kader, en een van de twee schuilkoepels brandde af.

In 1952 werd de Goffert uitgebreid van 65 naar 83 hectare. In dat jaar kwam het Goffertbad gereed, evenals het heidepark naast de Goffertboerderij.

Van links naar rechts: Het openluchttheater,bijenvolk in de breedste zin des woords, een vijver die geen hondenuitlaatplaats is, de laatste overgebleven schuilkoepel en een typisch Gofferttafereel op een zomerse junidag.
foto’s: Jan Lintsen

Skaters

In 1999 en 2000 werd het Goffertpark voor ruim tien miljoen euro opgeknapt. Het stadion werd verbouwd, waarbij de atletiekbaan en de wielerbaan verdwenen en de tribunes dicht om het veld werden gebouwd. Daarnaast werd het openluchttheater gerestaureerd en het park aangepast aan de wensen en eisen van deze tijd. Een skeelerbaan en een plein voor skaters zijn enkele nieuwe elementen in het park.

In 2007 werd het voorstel gepresenteerd voor een Topsport- en Innovatiepark bij het Goffertstadion, met onder meer sporthallen, paramedische voorzieningen, onderwijsfaciliteiten en congresruimten. Ook zou de capaciteit van het stadion worden uitgebreid van 12.500 naar 20.000 zitplaatsen. Hiertegen rees veel verzet, omdat dit het groene karakter van het Goffertpark zou aantasten. In december 2011 trok de gemeente Nijmegen de stekker uit het project, omdat enkele partners zich terugtrokken en een subsidie van de provincie niet mogelijk bleek. Voor het 75-jarig jubileum van het Goffertpark in 2014 zijn nog geen grote jubileumactiviteiten gepland. Wel maakte de gemeente Nijmegen in juni 2012 een budget vrij van 300.000 euro voor het verbeteren van de toekomst- en evenementenbestendigheid van het park.

Lees de volledige special in onze december (2013) uitgave