Schurkenstaat Nederland

De ondertitel Wat iedere Nederlander moet weten had evenzogoed de echte titel mogen zijn van het boek Roofstaat, dat overzeese praktijken van Nederland door de eeuwen heen op een heldere en vlot geschreven wijze belicht. Want dit is echt verplichte kost. Een volk dat zijn eigen verleden niet kent, kent zichzelf en zijn aard niet.

De nationaal geroemde VOC investeerde vanaf het begin meer in militaire macht dan in handels­goe­de­ren: per koopman van de VOC stonden twee soldaten. En in de 111 jaar nadat Nederland in 1816 weer het gezag kreeg in Indië, voerden de koninklijke Nederlandse militairen in de In­do­ne­sische archipel – vaak op gruwelijke wijze – ruim 250 oorlogen of veldslagen, en nooit tegen een buitenlandse vijand.

Als een omgevallen boekenkast zet Ewald Vanvugt de onprettige waarheden op een rij hoe Nederland rovend en moordend aan zijn welvaart is ge­ko­men. Bladzijde voor bladzijde lees je dingen die je bij de ge­schiedenisles niet meekreeg. Of zelfs ronduit werden verdraaid of verzwegen. De schrijf­stijl van Vanvugt is als die van een ver­halen­ver­teller: boeiend en soms zelfs spannend. Door de opzet van het boek kan er bij elk willekeurig hoofdstuk worden begonnen met lezen. Om dan zodanig bevangen te raken dat je toch maar besluit bij het begin te beginnen.

De kracht van het boek schuilt in het aantonen dat de moorddadige zelfverrijking van ons land ten koste van andere culturen geen zwarte bladzijde in onze geschiedenis is die je kunt omslaan, maar een wezenlijk kenmerk en vast patroon is dat al in de middeleeuwen tot onze volksaard is gaan behoren. Vanvugt maakt deze bloedrode draad van onze geschiedenis schrijnend zichtbaar. Wie een beetje doordenkt, ziet dat die Hollandse karaktertrek nog steeds doorloopt in de huidige tijd, bijvoorbeeld hoe Nederland een belastingparadijs is voor plunderende multinationals.

Onthullend is dit boek niet. Alle feiten zijn allang bekend, maar niet doorgedrongen tot de ge­schiede­nis zoals wij die leren. Zij staan in boeken en archieven die niet zelden onder het stof in donkere hoeken zijn beland als gevolg van ideologische propaganda, zoals onlangs ook weer bleek uit de publicatie van Rémy Limpach over de Nederlandse misdaden tegen de menselijkheid in Indonesië die niet onderdoen voor die van de terroristen van Islamitische Staat.

Onthutsend is om te lezen hoe het Nederlandse koloniale rijk en de daaruit verworven rijkdom zijn gebouwd op massamoord. Onder het mom van christelijke beschaving te brengen, werden culturen vernietigd en is zelfs genocide gepleegd.

De koloniën draaiden op slavenkracht en Nederland pleegde zelfs naar de maatstaven van die tijd wandaden. Ons land stond bekend als het wreedste ter wereld. Tekenend is dat in 1744 in Suriname het voorstel werd gedaan om de doodstraf af te schaffen omdat slaven deze sanctie niet als straf maar als verlossing ervoeren.

Naast hebzucht was volgens Vanvugt ook seks een drijfveer van de overzeese onderneming. Levendig beschrijft hij hoe interculturele contacten tussen de bekrompen Nederlanders en de vrijere zogenaamde barbaren op seksueel gebied als bevrijdend werden ervaren maar van hogerhand werden tegengegaan.

Een tekortkoming is het ontbreken van kaartjes, iets waar veel geschiedenisboeken zich aan bezondigen. Dat is erg jammer, want het boek is juist uiterst toegankelijk voor het grote publiek. Maar niet iedereen weet waar Ghana in Afrika en Kerala in India ligt. De huidige TomTom-generatie kan geheid niet eens Sumatra en Java aanwijzen, laat staan dat ze weet waar Palembang en Bantam liggen. Wel staan er tal van afbeeldingen in, die helaas niet altijd even goed tot hun recht komen vanwege de matige reproductiekwaliteit.

Bij de volgende zoveelste herdruk is voor de uitgever te overwegen om te kiezen voor papier dat dit belangwekkende boek minder zwaar maakt zodat het prettiger in de hand ligt bij het lezen. Dan kan meteen de prachtige voorplaat van Jay Sunsmith worden gecorrigeerd: de wimpels van de driemaster en de vlag op het achtersteven waaien daar tegen de wind in die de zeilen doet bollen. Een fout die dit uitstekend gedocumenteerde werk onwaardig is.

Dit boek overstijgt elk ander geschiedenisboek waarin Neerlands glorie staat beschreven. Waarin een klein land groot kan zijn, is een vaak aangehaalde uitspraak waarmee we onszelf bewieroken. Het rood in de Nederlandse driekleur staat op de omslag daarom terecht afgebeeld als bloed dat het maagdelijk wit besmeurt en het blauw als een oceaan met schedels als schuimkoppen.

De titel Roofstaat is fraai ontleend aan Multatuli, maar eigenlijk te zwak. Meer aansluitend op de huidige tijd, had Schurkenstaat Nederland zeker zo gerechtvaardigd geweest.

Ewald Vanvugt, Roofstaat. Wat iedere Nederlander moet weten
ISBN 978 90 388 0127 8
Prijs 39,99 euro