Laatste editie: Juli 2017 HomeDecember 2016 › Schrijver tussen tomaten en komkommers

Schrijver tussen tomaten en komkommers

Kadir Büyükkaya, de letterkundige supermarkteigenaar

In Hatert runt Kadir Büyükkaya samen met zijn jongere broer de Internationale Super­markt Dünya. Maar hij is ook dichter, schrijver en liedjesmaker. Daarnaast werkt hij samen met de Koerdische zanger Mikail Aslan, die net zo bekend is bij Koerden als Marco Borsato wereldberoemd is bij Nederlanders.

De naam van zijn winkel, Dünya, betekent in zo’n veertig talen wereld, licht de bevlogen Kadir Büyükkaya (56) toe. Hij wil in zijn Internationale Supermarkt Dünya niet alleen producten uit de hele wereld aanbieden, maar ook mensen met uiteenlopende culturen samenbrengen.

Kadir Büyükkaya met een krat vol groente in zijn handenKadir Büyükkaya, Hatertse winkelier, biedt meer dan groente en fruit.

Waar kan dat beter dan in de multiculturele wijk Hatert, waar meer dan twintig nationaliteiten sa­men­leven? Driekwart van de klanten komt oor­spronkelijk uit Nederland, de anderen hebben hun wortels liggen van de Balkan tot het verre Oosten, en van Mexico tot Rusland. In zijn winkel merkt Büyükkaya niets van de spanningen elders in de wereld, zoals tussen Koerden en Turken. „Ons leven is hier in Nederland en we tonen respect voor elkaar.”

Büyükkaya groeide op in een dorpje in het Koer­dische deel van Turkije. Hij was er het enige kind van zijn leeftijd. Alle baby’s van zijn geboortejaar stierven doordat de moeders vergiftigd graan aten en het vergif via de moedermelk doorgaven aan hun baby’s. Hij overleefde dankzij amuletten, genezende kruiden, doktersbezoeken en medi­cijnen.

Büyükkaya werd letterkundige. In 1980 moest hij vluchten en kwam hij naar Nederland. In 2000 opende hij zijn groentewinkel, die anders moest zijn dan andere. Vrienden leenden hem daarvoor geld, want de bank was sceptisch. De winkel werd een succes. Zijn vijf kinderen studeren en helpen geregeld mee in de winkel.

Zaza

Een belangrijk doel voor Büyükkaya is eraan bijdragen dat zijn moedertaal Zaza of Dimili blijft bestaan. „Zaza is een van de vier Koerdische dialecten, gesproken door vijf miljoen van de in totaal veertig miljoen Koerden. Volgens de Unesco is het een bedreigde taal omdat bijna niemand het nog leest of schrijft. De Koerden in Iran, Irak, Syrië, Turkije en Rusland krijgen geen Koerdische taal op school. Daarom schrijf ik liederen in mijn moedertaal. Ik schrijf zowel de tekst als de muziek. De onder Koerden populaire zanger Mikail Aslan bracht vorig jaar een cd uit met daarop liedjes van mij.”

Naast liedjes schrijft de winkelier gedichten en boeken. Die zijn in het Turks, opdat alle Koerden en Turken die kunnen lezen. Zijn eerste boek werd afgelopen november in Zweden gepresenteerd. Het is een verhaal van zijn reis van Süleymaniye, de grootste stad in Koerdisch Irak, naar Halepçe in Noord-Irak, waar in 1988 zesduizend burgers door een gifgasaanval van Saddam Hussein werden gedood.

Er liggen nog twee boeken bij de drukker in Istanbul. Een van die boeken wil Büyükkaya zo snel mogelijk in het Nederlands uitgeven. Het gaat over zijn oom Mustafa, die 103 jaar werd. Een man die pas in militaire dienst tijdens de Tweede Wereldoorlog leerde lezen en schrijven. „In de oorlog vond hij het dagboek van een verdronken Russische soldaat. Dat maakte indruk en na de oorlog ging hij zelf een dagboek bijhouden over alles wat er in zijn omgeving gebeurde. Een boom die werd geplant, hoe de oogst was, wie er trouwde, geboren werd en stierf. Hij werd het geheugen van het dorp.”

Appels

In 2005 kwam zijn toen 94-jarige oom twee maanden op bezoek in Nederland. Samen met Büyükkaya bezocht hij Nederlandse en Duitse steden en vergeleek de situatie in Nederland met de situatie in Turkije, nu en vroeger. Een van de anekdotes gaat over een bezoek aan een familielid in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis. Op een gegeven moment keek oom Mustafa op zijn horloge en zei: we moeten naar huis om te bidden. Waarop Büyükkaya hem antwoordde: nee, oom, u kunt hier bidden. Büyükkaya nam hem mee naar de gebedsruimte in het ziekenhuis. Oom was onder de indruk. „Jongen, hier voel ik respect. Zestig jaar geleden was er in onze moslimstad een Armeense kerk, die mocht niet blijven. Was er maar meer tolerantie, zoals hier.”

In Huissen keek zijn oom naar de gas- en watersystemen in de boomgaarden en kassen. Terug in zijn dorp startte hij meteen een tuin. „Ik stuurde hem elstarboompjes. De Hollandse appels worden ze daar genoemd. Dat is mijn oom Mustafa. Ik wil graag dat iedereen hem leert kennen. Net als mijn neef Ibrahim over wie mijn andere boek gaat. Daarin beschrijf ik onder andere mijn eigen jeugd en die van Ibrahim. Hoe ouders in de verschillende tijden met hun kinderen omgaan en hoe de leefstijl vanaf begin jaren zestig veranderde.”

Het plan is om in februari de boeken, dan nog alleen in het Turks, te presenteren in de bibliotheek op De Mariënburg. Een boek over mooie ontmoetingen in de winkel is in de maak.

foto: Jan Lintsen

[Reageren op dit artikel? Neem contact op met de redactie via het contactformulier]
 

Social Media:

Laatste editie:

  • De Nijmeegse Stadskrant
  • Postbus 265, 6500 AG Nijmegen
  • tel: 024 - 388 85 07
  • redactie@denijmeegsestadskrant.nl