Elke stad wordt eens Fietsstad

Het thema van de fietsstadverkiezing van 2016, Bikeconomics, heeft Nijmegen in de kaart gespeeld. Het grootste fietscentrum bevindt zich namelijk in Nijmegen. De aanleg van fietspaden laat echter nog te wensen over, al zijn er vele initiatieven uitgevoerd, zoals de snelfietsroutes tussen Nijmegen en omringende steden. Wat maakt Nijmegen tot de Fietsstad 2016?

Nijmegen kreeg dit jaar op 19 mei van de Fietsersbond de titel Fietsstad toegekend. Het thema was Bikeconomics, met als kernvraag: hoe profiteert jouw gemeente van de goudmijn die de fietser is? De vraag is waarom juist Nijmegen de prijs in ontvangst mocht nemen. Daarnaast roept de titel de vraag op of niet iedere stad fietsvriendelijk is.

„Ja”, antwoordt Karel Martens, planoloog en verkeersdeskundige aan de Radboud Universiteit. Volgens Martens dient de prijs vooral om meer aandacht te krijgen voor de fiets. „Uiteindelijk wint iedere stad een keer”, beaamt diens collega, de Amerikaanse fietsprofessor en tran­sport­des­kun­dige Kevin Krizek. Hij doet aan de Radboud Universiteit onderzoek naar de Nederlandse fiets­cul­tuur. „Nijmegen presteert niets uitzonderlijks. Een andere stad had net zo goed kunnen winnen.” Toch kan Krizek wel een reden bedenken waarom Nijmegen won. „De snelfietsroutes waren on­der­ont­wik­keld en de regio doet er nu veel aan om deze te verbeteren. Nijmegen en de gehele regio probeerden voorheen de mobiliteit van auto’s te verbeteren zoals Amsterdam dat tien à vijftien jaar terug deed.”

Lef

Nijmegen is volgens de wetenschappers geen toonbeeld van dé fietsstad, maar onderneemt wel veel pogingen om dat te worden. „Nijmegen wil dit al heel lang”, vertelt Martens. „Dat weet ik van vorige wethouders, ze willen graag erkenning. Een prijs als Fietsstad past natuurlijk helemaal bij de politieke kleur van de stad.”

Er moet volgens Martens nog veel veranderen om Nijmegen serieus fietsvriendelijk te maken. „Meerdere wegen in Nijmegen zijn niet veilig”, voert hij aan. „Het aandeel ouderen en vol­was­senen dat met jonge kinderen fietst, geeft aan hoe veilig de straten zijn. Waar hun aandeel laag is, is er nog werk aan de winkel.” Als voorbeelden noemt Martens de Heyendaalseweg en de Slotemaker de Bruïneweg. „Het ontbreekt daar aan een vrij­lig­gend fietspad en druk verkeer maakt fietsen allesbehalve aantrekkelijk voor kwetsbare fietsers”, aldus Martens.

Volgens Martens durft de gemeente Nijmegen geen echte keuzes te maken. „In Nijmegen worden minimale veranderingen onder grote weerstand doorgevoerd in tegenstelling tot wereldsteden als Parijs en Seoul, waar soms hele wegen worden afgesloten voor autoverkeer. Dat getuigt pas écht van lef.”

Krizek noemt Nijmeegse fietsers gehoorzaam. In tegenstelling tot een stad als Amsterdam, houden de fietsers zich hier aan de regels. „Fietsers vloeien als een prachtig ballet door elkaar heen en het lijkt of dat vanzelf gaat”, vult Martens aan. „Maar voor ouderen, kinderen of mensen met weinig fietservaring kan het fietsen als gevaarlijk of onvoorspelbaar worden ervaren.” Martens vindt dat de gemeente moet denken vanuit de behoefte van haar inwoners. Momenteel is er geen sprake van een balans. „De fiets krijgt veel aandacht, maar de bulk van de uitgaven gaat nog steeds naar de auto. Het openbaar vervoer wordt nog steeds stiefmoederlijk behandeld”, aldus Martens.

Uniek

Positiever is Joppe van Stiphout van het Dutch Bicycle Centre, een bedrijfsinitiatief van dertien bedrijven in het Honigcomplex. Voor zijn bedrijf is de gewonnen titel Fietsstad een beloning voor waar de bedrijven mee bezig zijn: het samenbrengen van bedrijfs- en overheidsinitiatieven. „Wij zijn de enige stad in Nederland met zo’n centrum, dan word je al snel de Fietsstad”, licht Van Stiphout toe. „Jaarlijks komen hier veel internationale gasten op bezoek.” Het winnen van de titel heeft zeker invloed op de uitbreiding van het Centre. „Er dienen zich bedrijven aan die zich bij ons willen aansluiten, alleen hebben we er de ruimte niet voor. Met de titel Fietsstad kan dat er mis­schien wel van komen.” Volgens Van Stiphout is de prijs waardevol, omdat deze mensen motiveert om vaker de fiets te pakken en dat leidt tot minder luchtvervuiling, minder files en een betere gezondheid onder mensen.

illustratie: Freek Janssen