Laatste editie: Juli 2017 HomeOktober 2016 › Wat zou u doen met 34 miljoen?

Wat zou u doen met 34 miljoen?

De heilige graal van burgerparticipatie

De een wil geld besteden aan een speeltuin, de ander wil geld voor het buurthuis. Hoe het geld uiteindelijk wordt verdeeld, beslist nu de gemeenteraad. Hoe betrek je burgers nu echt bij de keuzes daarover? Door de inwoners zelf gezamenlijk daarover te laten beslissen. Dat is de gedachte achter de burgerbegroting. Burgers krijgen zo zeg­gen­schap over het geld van de gemeente. Elders al een groot succes, nu Nijmegen nog.

Succesvolle voorbeelden: Porto Alegre en Antwerpen ➜
Hoe gaat het nu? ➜
Hoe ziet de begroting 2017 van Nijmegen eruit? ➜

(koppeling wordt in een aparte pagina geopend)


Joop Hofman is deskundig op het gebied van burgerparticipatie en een hartstochtelijk voorvechter van invoering van burgerbegrotingen. Als directeur van participatiehuis Rode Wouw ontwikkelde hij met groot succes modellen voor burgerparticipatie in Nederland en Vlaanderen. „Ik wist niet dat het opstellen van een begroting zo leuk was!”, hoorde Hofman een deelnemer in Breda vertellen.

portretfoto Joop HofmanJoop Hofman: „Burgerbegroting wordt veel sterker als democratie ervaren”.

Wat is de essentie van burgerbegroting?
„Uitgangspunt is dat de bewoners zelf bepalen wat ze belang­rijk vinden voor hun gebied of wijk. Het geeft ze de mo­ge­lijk­heid om geld voor hun keuzes vrij te maken. Maar dat be­te­kent ook kiezen. Kiezen voor zaken die dan niet doorgaan, zoals bij elke begroting het geval is. Burgerbegroting is een vorm van directe democratie. Iedereen die wil, kan eraan meedoen. Op een gelijkwaardige manier. Het allerbelangrijkste in het hele proces is het gesprek tussen de burgers onderling. Alle groepen, oud en jong, zitten aan tafel en ter plekke wordt gediscussieerd over de keuzes die gemaakt worden. Dat is echt iets anders dan louter het noteren van wensen, er moet ook aangegeven worden waar het pijn gaat doen. Dat gesprek alleen al creëert veel begrip. Maar het moet ook een uitkomst hebben. Leiden tot keuzes.”

Welk deel van de gemeentebegroting kan burgerbegroting zijn?
„In praktijk blijkt dat gemiddeld vijf procent te zijn. In Nederland is gemiddeld 95 procent van de gemeentebegroting vastgelegd vanuit Den Haag via wetgeving. De gemeente voert alleen maar uit. Voor Nijmegen komt vijf procent van de begroting neer op een bedrag van zo’n 34 miljoen euro. Formeel moet de gemeenteraad het goedkeuren, maar in de praktijk is dat nauwelijks een probleem. De raad maakt zich immers onsterfelijk belachelijk als eerst het proces volledig doorlopen is en het vervolgens wordt afgehamerd. Mocht het proces echter slecht verlopen, bijvoorbeeld bij geringe deelname, dan ligt dat natuurlijk anders. Maar de deelname van burgers aan een burgerbegroting is altijd wel groot genoeg.”

Burgers aan een tafel met een bord van de verschillende begrotingspostenBijeenkomst in Antwerpen: Burgers verdelen het geld door fiches te verdelen over de verschillende begrotingsposten.

Wat is de betekenis van Antwerpen dat sinds 2014 een burgerbegroting organiseert?
„Antwerpen betekende een trendbreuk ten opzichte van het bekende cynisme. Antwerpen opende de ogen van gemeentes en liet zien wat daadwerkelijk mogelijk is. Het proces is er heel degelijk ingericht. Binnen een halfjaar draaide het. Vooraf was uitgebreid getest op zaken als wat de beste indeling is en hoe je het beste resultaten krijgt. In Antwerpen worden mensen zelfs getraind om deel te nemen aan de burgerbegroting met uitleg over wat je kunt verwachten en hoe het verloopt. Jongeren zien er namelijk tegen op om het gesprek aan te gaan met volwassenen. Na die training en na de eerste ronde zag je echter een enorme toename van deelnemers. Tientallen jongeren uit achterstandswijken stonden bijna te huilen van enthousiasme. Ook de wethouder was bijna hysterisch blij. Er komen veel emoties los. De resultaten zijn er dan ook naar. De be­trok­ken­heid neemt toe, er is veel meer onderling begrip, ook voor het begrotingswerk dat normaal aan politici wordt overgelaten. In Breda, waar men in 2015 het experiment Breda Begroot in twee wijken startte, zei een deelnemer letterlijk: ik wist niet dat het opstellen van een begroting zo leuk was! Het experiment bleek zo succesvol dat Breda een burgerbegroting gaat invoeren waaraan alle wijken meedoen. Op 15 september is dit in de Bredase gemeenteraad besloten.”

Welke initiatieven zijn er verder in Nederland?
„Andere Nederlandse steden, wijken en dorpen waar het nu voorzichtig gebeurt, zijn onder meer Oldebroek, Geffen, Lelystad en Emmen. Een veertiental op dit moment. Vaak is er nog weerstand bij de raad. We leveren iets in, is de gedachte bij politici. De praktijk is dat meer mensen meedoen aan burgerbegroting dan aan andere vormen van directe democratie. Dit wordt veel sterker als democratie ervaren. In het evaluatierapport van de gemeente Oldebroek is de belangrijkste conclusie dat de kwaliteit van de oplossingen vele malen beter is dan voorheen. Op de vraag: ‘voelt jouw wijk weer als jouw wijk?’ nam de stoplichtscore toe van rood naar groen”.

Het lijkt haast een ideologie te zijn, burgerbegroting.
„Klopt. Het heeft ideologische kenmerken. Al vijf jaar ben ik bezig om burgerbegroting te pro­moten, nadat ik in 2011 een onderzoek uitvoerde in opdracht van het ministerie van Binnen­landse Zaken. Zoek eens uit hoe het zit met burgerbegrotingen, was de vraag. Overal bleek het een succes te zijn, maar in Nederland was het onbekend. Terwijl het de heilige graal van bur­ger­par­ticipatie is! Uiteindelijk gaat het om de manier hoe je het geld verdeelt. Aan de geldpot zijn nog steeds alle oude systemen gekoppeld. Je kunt nog zo actief zijn in de politiek, elk ander systeem kiest nog steeds voor de toewijzing van gelden in plaats van mensen zelf met elkaar erover te laten beslissen. Burgerbegroting grijpt in in dat systeem. Daar gaat het om! En dat is heel erg wennen.”

foto’s: Joop Hofman

[Reageren op dit artikel? Neem contact op met de redactie via het contactformulier]
 

Social Media:

Laatste editie:

  • De Nijmeegse Stadskrant
  • Postbus 265, 6500 AG Nijmegen
  • tel: 024 - 388 85 07
  • redactie@denijmeegsestadskrant.nl