Laatste editie: Juli 2017 HomeOktober 2016 › Seks en Dirkjan passen niet bij elkaar

Seks en Dirkjan passen niet bij elkaar

Dirkjan-poster met zijn schepper Mark ReteraMark Retera: „Ik probeer uit te vergroten wat mensen als Wilders doen”.
Dirkjan interviewt Mark Retera

Stripfiguur Dirkjan, de ietwat sullige, eeuwige student, gaat met zijn maker Mark Retera in gesprek. Over Dirkjans geboorte en waarom hij geen relatie krijgt. „Alles verandert, twintig jaar geleden was het anders dan nu en dat laat ik zien.”

Zeg Mark, hoe heb je mij eigenlijk bedacht?
„Het begon allemaal in mijn studententijd. Voor het Algemeen Nijmeegs Studentenblad zochten ze iets nieuws en ik stuurde mijn strip met Dirkjan en Bert in. Bert kwam uit Aksieburo Ket, een student­en­blaad­je dat ik met een vriendenclubje maakte, waarin hij actievoerde tegen alles wat hij kon bedenken. Jij werd de hoofdpersoon, want je bent wereldvreemder dan Bert. Bert snapt het allemaal net iets beter, hij is echter een onsmakelijk en lomp mannetje. Daarom laat ik hem altijd alle vrouwen krijgen, voor de contrastwerking.”

Als kind las striptekenaar Mark Retera (1964), geboren in Eind­hoven, veel strips en tekende in zijn studententijd voor de kost. Na zijn studie cog­nitie­weten­schap bleef hij in Nijmegen wonen en maakte van zijn hobby zijn werk. In 1996 bracht hij het strippersonage Dirkjan tot leven. Samen met Bert, de typische zuipschuit van een student, maakt deze antiheld de meest komische situaties mee, switcht voortdurend van beroep en trekt ten strijde tegen smurfen, kabouters en aliens. Dit jaar kreeg Retera de Karel de Grote Oeuvre­prijs, de belangrijkste kunst­prijs van Nijmegen die om de vier jaar wordt toegekend, en ontving daar­bij een geldbedrag van tien­duizend euro plus een beeld van Oscar Goedhart.

Ja, even over die vrouwen gesproken. wanneer krijg ik er een?
Retera: „Kijk, seks en Dirkjan, dat past gewoon niet bij elkaar. Bovendien heb jij geen tijd voor een relatie, jij moet studeren. O, nee. Je bent al een poos geen student meer…”

Je lijkt zelf ook wel een eeuwige student.
„Dat heb je fout. Mijn atelier mag dan een studentikoze uitstraling hebben, toch die is tijd echt voorbij. Ik heb nu twee kinderen, een vriendin en alles wat daarbij hoort, zoals een hypotheek. Hoewel het een mooie tijd was, ben ik blij dat het voorbij is.”

Dirkjan-strip, Dirkjan wordt net op tijd bevrijd van ruimteamazones die seks met hem willen

En met mij kun je die tijd herleven?
„Een beetje. De strip is deels geïnspireerd op mezelf. Daar ontkom je niet aan. Uiterlijk verschillen we wel, jij en ik, al droeg ik vroeger net zo van die gestreepte truien. Die waren toen hip. Ik heb een paar jaar geleden een autobiografisch boekje gemaakt, De foto en de mandarijn. Jij speelt de hoofdrol, maar het gaat over mezelf. Ook gebeurtenissen in de gewone strips van Dirkjan berusten soms op de werkelijkheid, maar de betrokken personen breng ik nooit herkenbaar in beeld.”

Dirkjan-strip, Van Druten eet hele islamitische traktatie op

Ho ho, wacht eens even, en Geert Wilders dan?
„In de klas van meneer Van Druten, een ander personage in de strip, lijkt een leerling die islamofobische uitspraken doet op Geert Wilders. Ik kijk steeds meer naar de tijdsgeest. Alles verandert, twintig jaar geleden was het anders dan nu en dat laat ik zien. Sommige mensen pikken dat niet. Ik probeer uit te vergroten wat mensen als Wilders doen. Ik wil het er niet te dik bovenop leggen, moralistisch zijn of mensen beïnvloeden, maar een strip moet wel ergens over gaan. Een strip die nergens over gaat, gaat vervelen.”

Dirkjan-strip, Dirkjan klaagt over koude loempia bij de verkoper maar durft de confrontatie niet aan

Zeg Mark, ga je soms niet een beetje té ver in je strips?
„Je moet het allemaal niet te serieus nemen. Neem het personage Van Druten, de leraar die Jackass helemaal geweldig vindt en dezelfde stunts met zijn leerlingen probeert uit te halen. Gewoon omdat hij gek is, niet omdat hij er genoegen aan beleeft. Hij slaat daarin zo ver door, dat de leerlingen elkaar in de klas beschieten en er bij een leerling een gaatje in het hoofd wordt geboord. Vergelijk het met Tom & Jerry, die slaan elkaar de hersens in met strijkijzers. Ik heb ook strips over Jehova’s getuigen gemaakt. Vaak genoeg ben ik om tien uur ’s ochtends wakker gebeld door de Jehova’s en ik heb veel tijd gestoken in praatjes met ze. Dan mag ik ze gerust een beetje op de hak nemen. En de Chinese loempiaverkoper in mijn strip kan de ‘r’ niet uitspreken. Ik gebruik gewoon clichés en ik ga echt niet in een restaurant vragen om een ‘lekening’. Die Chinees scheldt iedereen uit en dat is gewoon grappiger als hij dat doet met een spraakgebrek. Je maakt zelf de keuze hoever je ergens in doorgaat. Een neger teken ik bijvoorbeeld met dikke lippen. Ik vind dat dat mag en andere mensen vinden van niet. Sommigen noemen Dirkjan een vrouwonvriendelijke strip, maar dan is het tevens man-onvriendelijk. Overigens ben ik geen misantroop hoor.”

Dirkjan-strip, van Druten laat Geert een luchtje ruiken als ie klaagt dat ie niet naast een moslima wil zitten.

En wie ga ik in de nieuwe editie ontmoeten?
„Het aantal nieuwe personages valt mee deze keer. Er zijn enkele nieuwe thema’s, zoals Bert als bondscoach, en de Olympische Spelen. De Islamitische Staat doet daaraan mee. Hun sporters worden betrapt op doping, waarna ze alle medailles moeten teruggeven en dan zeg jij: net goed!”

Een beetje flauw om te zeggen, niet?
„Ik wil niet provoceren. Het is een onschuldig grapje. Fokke en Sukke kunnen zo’n grap op de goede manier brengen, mij lukt dat niet zo goed.”

Dirkjan-strip, agenten zeggen tegen Dirkjan dat ie in blik op de weg zit maar ze worden het ootje genomen doordat ze eigenlijk in de strip Dirkjan zitten.

Wat is er eerder? De grap of het beeld?
„Het is lastig om uit te leggen hoe dat ontstaat. De grap moet allereerst een onderwerp hebben dat ik leuk vind. Heel soms zijn het irritaties, zoals bijvoorbeeld beurtbalkjes in een supermarkt. Het idee komt dus als eerste, daarna probeer ik dat idee om te vormen tot een grap en vervolgens komt het visualiseren van de grap.”

Teken je alles zelf, al die duizenden exemplaren van mij?
„Toen ik kinderen kreeg, werd het ineens heel druk en heb ik medewerkers gezocht. We noemden onszelf het Mark Retera Ensemble. We bedachten samen de grappen en daarna werden de schetsen bij mij gelegd. Op dit moment is mijn aandeel in het werk weer een stuk groter, maar ik heb nog steeds hulp nodig.”

Dirkjan-strip, iemand vraagt een Asterisk-stripplaatje aan op de radio

In 2014 heb je me wel mooi uitgeleverd aan de Fransen. Daar heet ik Jean-Norbert, wat is dat nu voor een naam?!
„Tja, achteraf had ik waarschijnlijk Dirkjan moeten aanhouden. Ik nam toen aan dat het een goede naam was. Ik weet niet of je in Frankrijk een succes bent, want de uitgeverij is hó-pe-loos. Ik krijg geen contact meer met hen. Tip: van tevoren altijd alles goed bespreken.”

Misschien moet je meer kookboeken maken.
„Het Dirkjan-kookboek is uitgegeven door Veronica. Ik wil graag nog een kookboek schrijven voor studenten, want ik houd erg van koken. Over zijsporen gesproken: ik heb veel muziek gemaakt, dus de clip Rocking in the USA met Dirkjan was een mooie combinatie van tekenen en muziek. Ik had een flink budget en daarom kon ik heel goede muzikanten inhuren. Een geweldige ervaring. Voor Café de Wereld maakte ik de ontwerpschetsen voor 3d-karikaturen. Die poppen werden dan weer aangestuurd door levende acteurs.”

Dirkjan-strip, verkoper zegt tegen Dirkjan dat ie shampoo voor stom haar moeten hebben inplaats voor normaal haar.

Wie zijn, naast mij, nog meer jouw inspiratiebronnen?
„Inspiratiebronnen? Ik probeer het zo veel mogelijk uit mezelf te halen. Soms moet ik mezelf een beetje oppeppen als ik weer aan het werk moet. Dan lees ik wat van Gummbah of van Peter de Wit. Gewoon om weer enthousiast te worden van strips. Ik lees niet heel veel andere strips meer, sorry collega’s! O, jawel Michiel van de Pol en Barbara Stok. En als ik even nadenk, kan ik er nog wel twintig opnoemen.”

Meer Dirkjan? De nieuwe Dirkjan komt uit in oktober 2016.

foto: Rianne van der Waals
illustraties: Mark Retera

[Reageren op dit artikel? Neem contact op met de redactie via het contactformulier]
 

Social Media:

Laatste editie:

  • De Nijmeegse Stadskrant
  • Postbus 265, 6500 AG Nijmegen
  • tel: 024 - 388 85 07
  • redactie@denijmeegsestadskrant.nl