Burgerbegroting - Succesvolle voorbeelden: Porto Alegre en Antwerpen

Het pionierswerk voor een burgerbegroting begon in Porto Alegre, een provinciehoofdstad in het zuiden van Brazilië met anderhalf miljoen inwoners. De burgemeester wilde in 1989 af van het beperkte kringetje dat de zaakjes in de stad onderling regelde. Burgers mochten gaan meepraten over de begroting. Ze maakten zelf een begroting en boden deze aan aan de gemeenteraad. De resultaten waren indrukwekkend.

Porto Alegre, de bakermat van de burgerbegroting.

De nieuwe opzet betekende een duidelijke ver­betering in de voorzieningen voor de lokale bevol­king, vooral voor de armeren. Zo steeg bij­voor­beeld het aantal huishoudens met een riool- en wateraansluiting van 75 procent naar 98 procent. Het aantal scholen verviervoudigde en het budget zorg en educatie steeg van 13 procent naar 40 procent. Het deel van de begroting waarover de inwoners zeggenschap kregen, groeide uiteindelijk naar 21 procent van het totale budget. Deelname aan het proces beperkte zich niet tot alleen men­sen van de middenklasse, maar ook mensen met lage inkomens namen actief deel. In 2015 is het aantal deelnemers gegroeid naar ruim 50.000.

Porto Alegre bleek het lichtend voorbeeld van het succes wat burgerparticipatie kan zijn. In Brazilië volgden al snel meer dan 140 steden die nu hetzelfde doen. Andere steden in Zuid-Amerika traden in hun voetsporen. Uiteindelijk gingen ook Europese steden zich ervoor interesseren.

Intensieve discussie tijdens de burgerbegroting Antwerpen.

Het Centre Marc Bloch, een researchinstituut in Berlijn, onderzocht in 2008 negentien Europese steden die werken met een bur­ger­begroting. De belangrijkste conclusie was dat een bur­ger­begroting leidt tot betere dienstverlening en snellere procedures. De bewoners ervaren een grotere betrokkenheid bij hun gemeente en meer verantwoordelijkheid voor hun omgeving.

Sinds 2014 organiseert ook het district Antwerpen een burgerbegroting onder het aansprekende motto ‘wat zou u doen met een miljoen?’. De inwoners mogen zelfstandig beslissen over 10 procent van de totale begroting, wat neerkomt op 1,1 miljoen euro.

De burgerbegroting van district Antwerpen is een proces in stappen. In de eerste fase, de start­momenten, kiezen de deelnemers welke thema’s ze belangrijk vinden voor het district. In de tweede fase, het districtsforum, verdelen ze 1,1 miljoen euro over de meest populaire thema’s. In de derde fase kunnen inwoners projecten indienen voor de concrete besteding van dit budget. Het zijn ook weer de bewoners die nadien bepalen welke projecten uiteindelijk worden uitgevoerd.

foto’s: Joop Hofman, Divulgação Sefaz (Porto Alegre)