Thuishulp heeft hulp nodig

Alleen maar verliezers

Het einde van de huishoudelijke hulp is in zicht. Het Rijk vindt deze vorm van ondersteuning te duur. Wat de regering niet schijnt in te zien, is dat de huishoudelijke hulp meer is dan een hulp bij het poetsen. Voor de kwetsbare doelgroepen in de samenleving dragen persoonlijke aandacht en een schoon huis bij aan een gevoel van welzijn. Daarnaast heeft de thuishulp een signaleringsfunctie op het gebied van lichamelijke en geestelijke gebreken. Het verdwijnen van de thuishulp zoals we die nu kennen, betekent het begin van een hoop dure ellende, en het ontstaan van een nieuwe kwetsbare groep in de samenleving. Want de thuishulpen die hun dienstverband verliezen en noodgedwongen verder moeten als zzp’er, staan een stuk minder sterk. Geen pensioen, geen uitkering bij arbeidsongeschiktheid. Wél onzekerheid en een laag inkomen.

Huishoudelijke hulp doet meer dan alleen poetsen.
foto: Jan Lintsen

In opdracht van de zorgaanbieder TSN-Thuiszorg onderzocht adviesbureau Berenschot de ontwikkelingen van de hulp bij het huishouden van de afgelopen tien jaar. In februari 2015 bracht het bureau een rapport uit met de onheilspellende titel ‘De Bodem Bereikt’. Het rapport bevat een aantal alarmerende, maar tegelijkertijd niet verbazingwekkende, conclusies. Het aantal uren huishoudelijke hulp is gedaald, de eigen bijdragen zijn gestegen, de voorwaarden voor hulp in de huishouding zijn aangescherpt en werknemers krijgen steeds minder betaald of worden zelfs ontslagen. Dit terwijl het aantal ouderen toeneemt en het overheidsbeleid erop gericht is om hen zo lang mogelijk thuis te laten wonen.

Op basis van het rapport adviseert Berenschot om de huishoudelijke hulp beschikbaar te blijven stellen voor minima. Het wachten is op de volgende stap van staatssecretaris Van Rijn.

Luxe

Thuiszorgorganisatie TSN-Thuiszorg zag zich door de Haagse bezuinigingen genoodzaakt 650 werknemers te ontslaan. Volgens Zion Jongstra, directeur van TSN-Thuiszorg, was dit een direct gevolg van het stopzetten van de financiering. Haar cliënten, voornamelijk ouderen en gehandicapten, moeten ineens zelf strijken, wassen en boodschappen doen. Waarom bezuinigt de regering überhaupt op de thuishulpen? Jongstra: „De overheid denkt dat schoonmaken een luxeproduct is, iets extra’s binnen de zorg dat gemakkelijk door familie kan worden gedaan.” Jongstra wees staatssecretaris Van Rijn erop dat de fatale bezuinigingsronde die begin 2015 plaatsvond het einde kon betekenen voor de thuishulp. Van Rijn vertelde hem dat dat niet zou gebeuren. „Toch is dat precies wat sommige gemeenten nu wel doen: ze stoppen ermee”, constateert een teleurgestelde Jongstra.

Duwtje

Om binnen het gegeven budget te kunnen werken, nemen thuiszorgorganisaties nu goedkope tijdelijke werknemers aan met een lagere opleiding. Gaat hierdoor de kwaliteit van dienstverlening achteruit? Mogelijk. Werknemers met een vast contract zijn doorgaans beter geïnformeerd over de werkvloer. Ouderen en gehandicapten ervaren onzekerheid bij wisselende gezichten van flexwerkers. Jongstra is somber over de toekomst van de thuishulp: „De thuishulp in loondienst gaat waarschijnlijk verdwijnen. Zzp’ers zijn goedkoper. Ze krijgen echter geen pensioen en uitkering bij arbeidsongeschiktheid”, aldus de directeur van TSN-Thuiszorg. Hij is voorstander van een loondienstverband. Jongstra: „Zeker voor mensen met een lage opleiding is het goed. Zij hebben dat duwtje van de overheid juist nodig. Anders komen zij uiteindelijk in de bijstand terecht en dat kost de overheid op lange termijn meer.”

Sceptisch

De gemeente Nijmegen ontvangt de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) van het rijk voor behoud van werkgelegenheid. Voor de meeste hulpbehoevenden kan er voorlopig extra huishoudelijke hulp worden ingezet tegen een laag uurtarief. Wethouder van Zorg, Welzijn en Wonen Bert Frings is sceptisch over de HHT. „Met die toelage wil men landelijk 19.000 banen redden. De teller staat nu op 1900. Dat is dus 10% van het doel. Ik denk niet dat die toelage gaat werken.”

Einde

Over de toekomst van de huishoudelijke hulp is wethouder Frings evenmin optimistisch. „Er is een trend gaande naar een markt van persoonlijke dienstverlening. In het landelijk verkiezingsprogramma van de VVD zie ik staan: geen huishoudelijke hulp meer. Hetzelfde verhaal bij D66. Kijk ik naar het verkiezingsprogramma van het CDA, dan staat er: afbouwen van de huishoudelijke hulp. En bij de PvdA: landelijk halveren. Als ik die vier bij elkaar optel en kijk naar een eventuele verkiezingsuitslag voor de volgende keer, dan vrees ik dat het einde van de huishoudelijke hulp in zicht is. Ik heb geen idee wat er na de nieuwe verkiezingen in 2018 gaat gebeuren. Ik maak mij grote zorgen over de toekomst.” Volgens Frings wil momenteel de helft van de gemeentes de hulp in de huishouding afschaffen en er een landelijke voorziening van maken, zoals in Heumen. De andere helft vindt dat mensen een volwaardig loon moeten kunnen verdienen, compleet met vakantiegeld en een uitkering bij ziekte. Frings: „Dat laatste standpunt, daar is de gemeente Nijmegen een voorstander van.” Voor de thuishulpen werkzaam in deze regio is het te hopen dat de gemeente haar rug recht weet te houden in het bezuinigingsgeweld.