Het ei van columbus

Al jaren is Den Haag bezig de provincie uit te kleden. Een van de belangrijkste taken van de provincie was de jeugdzorg. Maar Den Haag kwam op het lumineuze idee die over te hevelen naar de gemeenten. Reden: de gemeenten zijn daar beter in doordat ze dichter bij de burger staan. Werkelijke reden: bezuinigingen. Want in één lijn werd er doorgeredeneerd dat als de gemeenten het beter kunnen, het efficiënter en dus goedkoper kan.

Met dezelfde Haagse logica werden dit jaar zorgtaken waarvoor de regering verantwoordelijk was op het bordje van de gemeenten gedumpt. Met een kwart minder geld, dat wel, want gemeenten kunnen dat immers efficiënter omdat ze dichter bij de burger staan.

Maar ja, al die kleine gemeenten die afzonderlijk zorg moeten inkopen, is niet echt handig. Dus stuurt Den Haag aan op fusies tussen gemeenten, volgens de gedachte dat grotere gemeenten efficiënter kunnen opereren. Maar hoe groter een gemeente, hoe verder die af staat van de burger. Niet voor niets splitsten Amsterdam en Rotterdam zich op in deelgemeenten in de hoop dat de politiek zo dichter bij de inwoners kwam te staan.

Tegelijkertijd is de regering druk doende politietaken bij de gemeenten weg te halen door een nationale politie op te zetten. Het argument? Een nationale politie onder gezag van de centrale overheid is slagvaardiger. Een paradox: hetzelfde verkooppraatje voor tegengesteld beleid.

Intussen vragen de gemeenten zich af hoe ze het voordeligst al die zorgtaken kunnen inkopen met een lager budget. Zo kwamen zij op het lumineuze idee samenwerkingsverbanden met andere gemeenten aan te gaan om als een soort miniprovincie de zorg in te kopen. Nijmegen werkt bijvoorbeeld op dit vlak samen met omliggende gemeenten. Hoe groter je bent, hoe meer korting je kunt bedingen.

Alleen schort het hierbij aan democratische controle. Al die deals die samenwerkende gemeenten sluiten, gaan bij gebrek aan deskundigheid de deeltijdgemeenteraadsleden boven de pet. Bovendien hebben de onderbetaalde gemeenteraadsleden weinig tot geen inbreng, want elke afzonderlijke gemeenteraad heeft alleen maar ja en amen te zeggen op wat zo’n samenwerkingsverband uiteindelijk weet te bekokstoven.

Al die verschillende samenwerkingsverbanden van gemeenten sluiten overeenkomsten met zorgverleners. Maar het is natuurlijk veel slimmer als álle gemeenten de zorg collectief inkopen. Een soort landelijke inkoopcentrale voor gemeenten is eigenlijk het ei van Columbus. Die inkoopcentrale kan zich misschien het best vestigen in Den Haag, waar geheid de nodige kantoorruimte vrij is nu ministeries deze taken niet meer vervullen.