Zelfstandig, maar niet vanzelf

Wat moeten ouderen met de nieuwe Wmo?

Op 1 januari 2015 verandert het nodige voor mensen die zijn aangewezen op de AWBZ en de Wmo. Op die dag treedt de nieuwe Wmo in werking, de Wet maatschappelijke ondersteuning. Wat precies verandert, is nog onduidelijk. Wel kan geconcludeerd worden dat met minder geld, meer moet worden gedaan. Ook senioren in Nijmegen krijgen te maken met veranderingen. Drie partijen geven hun mening over de nieuwe Wmo.

Wethouder Bert Frings van Zorg, Welzijn en Wonen: “Ik wind er geen doekjes om: de nieuwe Wmo kan pijn gaan doen. De Wmo is tenslotte óók een bezuinigingsmaatregel. Maar, in de zorg kunnen veel zaken efficiënter en dus goedkoper. Als gemeente zit je dichter bij de burger en de lijnen zijn korter. Alleen dat al bespaart kosten. We gaan veel meer kijken naar wat iemand precies nodig heeft. Al naargelang de hulpvraag wordt de begeleiding en het team om de zorgbehoevende heen opgeschaald met diverse professionals. De nieuwe Wmo is geen kwestie van of of. Kun je niet terugvallen op mensen in je netwerk, dan helpt de gemeente je met passende begeleiding en ondersteuning.

De dagbesteding willen we terugbrengen naar de wijk. Van de grote dagbestedingscentra, waar busladingen cliënten naartoe worden vervoerd, gaan we over naar kleinschaliger voorzieningen in de wijk. Wat betreft de selectie van zorginstellingen: we selecteren hen echt op kwaliteit. We kijken dus niet hoe goed ze hun administratie op orde hebben, maar vragen hun cliënten, de specialisten met wie ze werken en andere partijen die met hen van doen hebben, hoe zij de kwaliteit van zorg ervaren van de instelling in kwestie. Vervolgens kiezen we de instelling die het hoogst scoort. Inmiddels zijn met bijna honderdzeventig zorgaanbieders contracten getekend. De zorg, beschermd wonen en arbeidsmatige dagbesteding zijn voor volgend jaar geregeld.”

Jan Nillesen, voorzitter van de seniorenraad in Nijmegen, en Lout Bots, voormalig voorzitter van de seniorenraad en thans betrokken bij diverse senioreninitiatieven: “Wij maken ons zorgen om de kwetsbare, niet mondige oudere. De eenzame persoon, zonder netwerk. In de nieuwe Wmo, en overigens ook in de Participatiewet, gaat de overheid ervan uit dat de senior in kwestie aangeeft dat hij hulp nodig heeft. Maar deze kwetsbare groep ontbeert de kennis, en vaak de zin, om kenbaar te maken dat hij of zij het niet alleen kan. Deze groep wordt straks gemonitord door sociale wijkteams. Dit zijn teams van professionals, die in actie komen na bijvoorbeeld een seintje van de huisarts van de betreffende senior. Maar zo’n wijkteam kan niet alles aanvoelen. Tijdens de keukentafelgesprekken is juist bij de kwetsbare groep een verlegenheid om uit te spreken waaraan behoefte bestaat. Als ik jou vraag hoe het met je gaat, dan zeg je ‘goed’. Je begint niet over zaken die je dwarszitten. Dat houd je voor jezelf. Het kabinet is optimistisch op het riskante af. En het beeld dat door campagnes wordt opgeroepen, terug naar vroeger toen we allemaal voor elkaar zorgden, klopt niet. Ik [Bots, red.] kom zelf uit een kerkdorp, maar herken dat totaal niet. Wel was er vroeger een bloeiend verenigingsleven en wist je veel over de mensen bij je in de buurt. Maar je kwam niet bij hen over de vloer om zorg te verlenen. Dat werd overgelaten aan de wijkverpleegster. Met de nieuwe Wmo en de Participatiewet ligt isolement van deze groep op de loer.”

Margje Lubbers, directeur-bestuurder van Stichting Dienstencentrum OBG: “Eigen regie en zelfstandigheid waren bij het OBG al leidend voordat iemand ooit had gehoord van de Wmo. Wij streven ernaar onze cliënten zo veel mogelijk zelf te laten doen. Onze extramurale cliënten kunnen zelfstandig wonen doordat onze ondersteuning en zorg is afgestemd op hun situatie. Als we daar vanwege budgetbeperkingen op moeten minderen, dan verslechtert hun leefsituatie waardoor ze afhankelijker worden. Mogelijk komen zij daardoor eerder terecht in een instelling. En dat is voor de samenleving juist duurder. Toch worden ook wij geconfronteerd met, wederom, kortingen op ons budget. De zorg die wegvalt, kun je niet altijd door een vrijwilliger laten oppakken. Iedereen wil een ander wel helpen. Op incidentele basis. Maar als je aan je buurvrouw vraagt of ze jou de komende vijftien jaar de ogen kan druppelen, zal ze daar niet om staan te springen. Logisch ook. Zo gauw die vrijwillige hulp structureel wordt, krijg je een heel andere situatie. Eentje waar de professional zijn hand niet voor omdraait, hij heeft immers bewust gekozen voor de zorg. De vrijwilliger niet, althans niet op die basis. Dat niet gekeken wordt hoe instellingen hun zorg aanbieden, maar dat we met z’n allen op een hoop worden gegooid, en er vervolgens rücksichtslos gekort wordt, dat vind ik erg jammer. De overheidscampagnes waarin nu wordt gesuggereerd dat dadelijk mensen echt professionele zorg krijgen, vind ik niet alleen misleidend, maar ook een klap in het gezicht van al die zorgprofessionals die elke dag klaarstaan voor een ander. Alsof zij niet professioneel zijn? De snelheid waarmee nu de veranderingen en dus de inperking van de kosten wordt doorgevoerd is hoog. Te hoog.”