De Vasim bevrijd

Helemaal stuk is hij ervan. Burgemeester Bruls kan niet bevatten dat zijn paradepaardje, het Vrijheidsmuseum, definitief naar het rijk der verloren dromen is weggegaloppeerd. Misschien kan hij, om zijn zinnen te verzetten, eens een kijkje nemen bij Cultuurspinnerij De Vasim, nu dit gebouw toch geen museum gaat huisvesten. Daar kan hij met eigen ogen de bedrijvigheid zien van de verschillende kunstenaars, theatergroepen en ondersteunende bedrijven.

Als in 2008 de eerste plannen voor een nationaal Vrijheidsmuseum worden gepresenteerd, destijds nog onder de naam WO II-museum, laten de initiatiefnemers en de gemeente Nijmegen al snel hun oog op De Vasim vallen. Het gebouw ligt pal naast de plek waar in 1944 de historische Waaloversteek door de geallieerden plaatsvond tijdens operatie Market Garden, en waar in 2013 de nieuwe stadsbrug met de toepasselijke naam De Oversteek komt te liggen. Het museum moet het totale verhaal van de Tweede Wereldoorlog vertellen, van de aanloop naar de oorlog, de oorlog zelf, de bevrijding en de wederopbouw. De gemeente, de provincie Gelderland en het vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) moeten ieder zes miljoen euro bijdragen aan de realisatie van het museum. In september, tijdens de zeventigjarige herdenking van operatie Market Garden, wordt het bedrijfsplan voor het Vrijheidsmuseum gepresenteerd. Hierin staat dat naast de toegezegde bedragen van gemeente, provincie en vfonds nog 8 tot 13,5 miljoen euro nodig is voor de realisatie ervan. Daarnaast is elk jaar opnieuw 350.000 euro nodig voor de exploitatie. Maar dan moeten jaarlijks wel minstens 200.000 tot 225.000 bezoekers komen, anders vallen de exploitatiekosten nog hoger uit.

In een second opinion, uitgevoerd in opdracht van Provinciale Staten van Gelderland, wordt het verwachte aantal bezoekers erg hoog genoemd. Ook is er veel kritiek op het alternatieve plan van stichting Vrijheidsmuseum voor een kleiner en soberder museum. Er ontstaat dan een vicieuze cirkel, met nog minder bezoekers en minder inkomsten. Bovendien wordt dan de ambitie om een museum van nationale of internationale allure te bouwen, niet meer waargemaakt. Daarnaast kan het museum bezoekers afsnoepen van de drie bestaande oorlogsmusea in de regio, het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek, het Oorlogsmuseum in Overloon en het Airbornemuseum in Oosterbeek. Deze drie musea staan aan de wieg van het Vrijheidsmuseum en werken eerst volop mee aan de plannen. Hun enthousiasme neemt gaandeweg het proces echter sterk af.

Het vfonds, dat de gemeente en de provincie vorig jaar al danig onder druk zette om snel in te stemmen met de plannen en hun toegezegde bijdrage van zes miljoen euro, vindt ondertussen dat de besluitvorming veel te lang duurt. Eind oktober trekt het fonds zijn steun aan het museum in, waardoor er een extra gat van 6 miljoen euro in de toch al haperende begroting valt.

Gemeente en provincie willen eerst nog onverdroten voort met het museum, maar uiteindelijk zegeviert ook bij hen het gezond verstand. Op 25 november blijkt dat het Vrijheidsmuseum er definitief niet komt. Het kan hiermee op de imposante erelijst van Nijmeegse luchtkastelen worden bijgeschreven. Hopelijk hebben de lokale politici de smaak nu te pakken en voegen ze, nadat ze eerst eens serieus in gesprek gaan met de gebruikers van De Vasim over het opknappen van het complex, binnenkort ook dat andere luchtkasteel annex bodemloze put in spe, de donjon, aan deze erelijst toe.